Windykacja to nie tylko znajomość technik skutecznego odzyskiwania należności, ale również znajomość prawa i wprowadzanych zmian. Nadal musimy pamiętać, że podstawą naszej skuteczności jest czas reakcji i konsekwencja w działaniu, jednak bez znajomości prawa, możemy sobie również zaszkodzić.
Od 1 stycznia 2016 w życie weszły ważne zmiany, których nie może przeoczyć zarówno wierzyciel jak i dłużnik. Od stycznia 2016 roku w związku ze zmianami w prawie upadłościowym i naprawczym, dłużnicy mają większą szansę na uratowanie swoich firm. Nowelizacja zakłada szereg zmian, a jej głównym celem jest umożliwienie przeprowadzenia restrukturyzacji przedsiębiorstwa dłużnika i uniknięcie przez to likwidacji firmy.
Prawo upadłościowe zmieniło się poprzez usunięcie z niego procedury układowej, naprawczej oraz likwidacyjnej z możliwością zawarcia układu. W zamian mamy restrukturyzację, jako odmienne procedury wydzielone z Prawa Upadłościowego. Ustawa prawa upadłościowego przeznaczona jest dla przedsiębiorców niewypłacalnych, natomiast ustawa o prawie restrukturyzacyjnym reguluje czynności podejmowane przez i wobec przedsiębiorców zagrożonych niewypłacalnością lub niewypłacalnych.
Przepisy Prawa Upadłościowego mają ułatwić wierzycielom dochodzenie roszczeń, przyspieszyć postępowanie i zwiększyć wpływ wierzyciela na przebieg takowego postępowania. Dotychczas w Polsce ogłaszana najczęściej była upadłość likwidacyjna. Obecnie ustawa daje pierwszeństwo postępowaniom restrukturyzacyjnym przed upadłościowymi, dzięki czemu szansa na utrzymanie przedsiębiorstwa jest dużo większa, jak również chronieni będą wierzyciele.
Ustawodawca wychodząc naprzeciw przedsiębiorcy w kłopotach, przy zbiegu postępowań, tj. z chwilą równoległego złożenia dwóch wniosków, o ogłoszenie upadłości i przeprowadzenie restrukturyzacji, w pierwszej kolejności sąd będzie procedował nad wnioskiem o restrukturyzację. Natomiast upadłość będzie rozważana w przypadku, gdy sąd nie znajdzie przesłanek dla przeprowadzenia działań naprawczych.
Zmiany te mają największe znaczenie dla przedsiębiorców, którzy kontrolują swoje finanse. W momencie zorientowania się, że jednak mają problemy i potrzebna jest im pomoc ze strony sądu oraz wierzycieli, to nowe cztery procedury restrukturyzacyjne mogą sprawnie przeprowadzić w postępowaniu zmierzającym do zawarcia układu.
Postępowanie takie będzie obejmować w zależności od zaawansowania problemu i zagrożenia bankructwem: układ częściowy, przygotowaną sprzedaż w upadłości, możliwość zawarcia układu poza sądem lub postępowanie sanacyjne, przy którym następuje restrukturyzacja zobowiązań, a dłużnik ma ograniczone prawo zarządzania swoim majątkiem.
Rozwiązaniem nowym jest postępowanie sanacyjne, które pozwala dłużnikowi przeprowadzić głębokie zmiany w przedsiębiorstwie przy wykorzystaniu narzędzi, jakie do tej pory miał tylko syndyk. A mianowicie może zwolnić pracowników, sprzedać zbędny majątek, wypowiedzieć niekorzystne kontrakty, a po 12 miesiącach takiego działania wierzyciele będą mogli zagłosować za lub przeciw układowi bazując już na uzdrowionej firmie.
Układ częściowy pozwala na przedstawienie propozycji układowych tylko części wierzycielom np. można wydzielić tylko banki, leasingodawców czy wynajmujących nam powierzchnie biurowe lub magazynowe, którym przedstawiamy propozycje układowe. Pozostałych możemy nie zajmować naszymi problemami tylko całkowicie spłacić w terminach. Dzięki powyższemu, układ będzie mógł być mniej dokuczliwy dla dłużnika i efektywniejszy dla wierzyciela.
Obrazując przykładem, jeżeli zadłużony przedsiębiorca znajdzie chętnego na firmę i zawrze z nim wstępną umowę sprzedaży na warunkach nie gorszych niż rynkowe (opinia biegłego) sąd jedynie tę transakcję zatwierdza, w związku z czym dochodzi w jednym dniu do transakcji sprzedaży i ogłoszenia upadłości. Nabywca z dnia na dzień staje się właścicielem przedsiębiorstwa, a po uprawomocnieniu się, postępowanie upadłościowe sprowadza się do rozdzielenia uzyskanych należności pomiędzy wierzycieli.
Zawarcie układu poza sądem związane z procedurą samodzielnego zbierania głosów jest najmniej sformalizowane, dłużnik może sam zadecydować o wyborze doradcy restrukturyzacyjnego i podpisać z nim umowę. Może samodzielnie zbierać głosy wierzycieli i po zebraniu złożyć wniosek do sądu. W tym wypadku liczy się czas. Dłużnik musi rozpocząć procedurę jak najszybciej, gdyż postępowanie takie nie zapewnia ochrony przed wierzycielami. Postępowanie restrukturyzacyjnie niesie za sobą wiele możliwości rozwiązań od pozasądowego zbierania głosów przez przyspieszone postępowanie układowe, po zwykły układ zawierany przed sądem, aż po postępowanie sanacyjne, które jest połączeniem upadłości i układu.
W ramach nowelizacji prawa upadłościowego zmieniono definicję niewypłacalności dłużnika. Dotychczas, zgodnie z art. 11 ust 1 PrUp niewypłacalnością był stan „niewykonywania przez dłużnika wymagalnych zobowiązań pieniężnych”, nowy zapis mówi: „utratą możliwości do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych”. Ustawodawca wprowadził tu domniemanie w nowym ust. 1a, zgodnie z którym „dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza 3 miesiące”. Ponadto za niewypłacalnego, znowelizowania ustawa, uznaje również dłużnika, którego „zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące”. W tym zakresie Ustawodawca usunął dotychczasowe zastrzeżenie, zgodnie z którym przekroczenie przez zobowiązania pieniężne wartości majątku dłużnika było równoznaczne z niewypłacalnością dłużnika także wtedy, gdy ten realizował swoje bieżące zobowiązania.
Zmianom uległy kryteria oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości a mianowicie, wprowadzenie nowej przesłanki negatywnej ogłoszenia upadłości w art. 12a PrUp, zgodnie z którą sąd za każdym razem oddali wniosek zgłoszony przez wierzyciela, jeżeli dłużnik wykaże, że wierzytelność ma w całości charakter sporny zaistniały przed złożeniem wniosku. Regulacja ta w kontekście poprzedzającego ją ust. 1, który uzależnia możliwość cofnięcia wniosku o ogłoszenie upadłości od potwierdzenia przez sąd, nie wpływając na pokrzywdzenie wierzycieli.
Kolejną bardzo istotną zmianą jest wydłużenie terminu złożenia przez dłużnika wniosku o ogłoszenie upadłości z 14 do 30 dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości.
Ważne zmiany dotyczą również toku postępowania od momentu ogłoszenia upadłości. Gdzie Ustawodawca położył szczególny nacisk na uproszczenie procedury i skrócenie dotychczasowych terminów. Najistotniejsze zmiany to: wprowadzenie prekluzji dowodowej. Wierzyciel zgłaszając wierzytelność jest zobowiązany do wymienienia wszystkich dowodów, z których wywodzi istnienie swojej wierzytelności, na syndyku zaś spoczywa obowiązek sprawdzenia tej listy z dokumentacją zastaną u dłużnika (w przypadku rozbieżności, ma wezwać wierzyciela do przedłożenia brakującego dowodu w nieprzekraczalnym, co do zasady, terminie 7 dni), wprowadzenie 14-dniowego terminu dla syndyka, od dnia zakończenia zgłaszania wierzytelności, dla sporządzenia listy wierzytelności, wprowadzenie posiedzeń niejawnych zamiast rozpraw.
Tu należy również zaznaczyć, iż Ustawodawca ma wprowadzić w 2018 roku Centralny Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości, wirtualną i scentralizowaną platformę do publikacji ogłoszeń zamieszczanych dotąd w MSiG oraz prasie ogólnopolskiej, a także narzędzia pozwalającego na elektroniczny (a zatem przyspieszony i uproszczony) przepływ dokumentów w toku postępowania upadłościowego pomiędzy jego stronami i uczestnikami.
Na koniec bardzo ważna zmiana dotycząca zrównania wierzycieli publicznoprawnych i prywatnych od chwili ogłoszenia upadłości dłużnika. Zgodnie z art. 245a ust. 1 PrUp „Wierzytelność za okres rozliczeniowy, w trakcie którego została ogłoszona upadłość, w szczególności z tytułu czynszu najmu lub dzierżawy, podatków lub składek na ubezpieczenia społeczne, ulega z mocy prawa proporcjonalnemu podziałowi na część traktowaną jak wierzytelność powstałą przed dniem ogłoszenia upadłości oraz część traktowaną jak wierzytelność powstająca po dniu ogłoszenia upadłości.” Należności publicznoprawne przypadające za okres przed ogłoszeniem upadłości zostały umieszczone w tej samej kategorii, co należności pozostałych podmiotów. Uprzywilejowanymi wyjątkami są wierzytelności pracownicze i zobowiązania alimentacyjne.
W związku z tym, iż zmiany weszły niedawno, czas pokaże w praktyce ich skuteczność, a w szczególności najbardziej oczekiwanej, tj. przyznania pierwszeństwa postępowaniu restrukturyzacyjnemu przed postępowaniem upadłościowym, a idąc dalej ochrony dłużników mających chwilowe problemy finansowe.
Podstawa prawna:
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie Dz. U. 2015 poz. 1800
Kodeks cywilny art. 359 § 2 k.c., art. 481. § 1 k.c., Dz. U. 2015 poz. 1830
