Ustawy, artykuły, paragrafy a do tego ten trudny język. Polskie prawo może sprawiać spore problemy. Jego niezrozumienie niejednokrotnie prowadzi natomiast do poważnych konsekwencji dla nas, naszej firmy czy też pracowników. Co robić, aby lepiej je zrozumieć?
Problemy ze zrozumieniem prawa zazwyczaj związane są z zawartymi w nim odniesieniami. Ustawy trudno jest czytać od góry do dołu, ponieważ pełno w nich nawiązań do innych artykułów i przepisów, których znajomość jest istotna w odczytaniu całego przekazu. W dodatku przepisy precyzujące, w jakich okolicznościach dany przepis nie ma zastosowania, a stosuje się inny przepis, mogą być zawarte w dalszym miejscu ustawy lub w późniejszych nowelizacjach. Osoba, która nie ma prawniczego przygotowania, może łatwo się w tym pogubić.
Zupełnie nowe spojrzenie na te kwestie proponuje fizyk, który zainteresował się prawem właściwie przez przypadek. Pewnego dnia Adam Zadrożny postanowił wypełnić swój PIT. Okazało się jednak, że im bardziej wczytywał się w kolejne przepisy tym trudniej było mu wypełnić ten dokument. Postanowił on zatem sprawdzić, jak w analizie prawa mogłyby pomóc narzędzia informatyczne, którymi w swoich badaniach posługuje się na co dzień. Najbardziej intuicyjne było zwizualizowanie systemu hiperlinków, a więc sieci powiązań pomiędzy poszczególnymi aktami prawnymi. Na podstawie Internetowego Systemu Aktów Prawnych przygotował wykresy, które obrazują powiązania między poszczególnymi aktami prawnymi. Węzłami grafu są poszczególne akty prawne, a linie między punktami to powiązania między tymi dokumentami. Jak twierdzi, mamy w naszym kraju ponad 40 tys. aktów prawnych, w których znajduje się 100 tysięcy powiązań.
Trudno jest przeanalizować wszystkie te dokumenty. Część z nich znajduje się wyłącznie w formie zeskanowanych wydruków, a to również nie upraszcza sprawy, ponieważ znacznie trudniej jest nam je przeszukać. Na etapie wstępnych wyników projektu powstały grafy powiązań aktów opublikowanych w dzienniku ustaw w latach 1919-1939 i w okresie od stycznia 1990 r. do lipca 2014 r. Dzięki grafom można np. określić, jak złożone jest prawo i porównywać stopień ich skomplikowania z prawem w innych krajach.
Badania z użyciem grafów mogłyby rzucić zupełnie nowe światło na proces stanowienia prawa całościowo i np. lepiej zrozumieć dynamikę stanowienia prawa – to, jak często przepisy są usuwane lub tworzone. Badanie sieci hiperlinków w prawie byłoby ciekawe nie tylko dla naukowców, ale mogłoby być przydatne również dla prawodawców i reszty obywateli. Przepisy byłyby łatwiejsze do zrozumienia, gdyby przy każdym z nich na oficjalnych stronach państwowych wyraźnie byłoby widać powiązania między innymi przepisami i wszystko byłoby starannie zlinkowane. Dzięki temu użytkownik od razu by widział, z jakimi przepisami musi się zapoznać, żeby zrozumieć dany artykuł i gdzie może skończyć czytać, żeby nie przegapić ważnych odnośników. Pojedyncze ustawy też można przedstawić w formie grafu.
Źródło: www.naukawpolsce.pap.pl
