Wokół układu podwójnego gwiazd o nazwie NSVS 14256825 prawdopodobnie krąży brązowy karzeł, a nie – jak przypuszczano do tej pory – jedna lub dwie planety – poinformował Uniwersytet Zielonogórski. Wskazują na to najnowsze badania przeprowadzone przez naukowców z Polski i Turcji
Układ oznaczony jako NSVS 14256825 to para gwiazd, z których jedna ma masę 0,4 masy Słońca, a druga 0,1 masy Słońca. Gwiazdy obiegają wspólny środek masy co niecałe trzy godziny. Obserwacje zaćmień jednej gwiazdy przez drugą pozwoliły astronomom na ustalenie obecności trzeciego składnika w tym układzie, który obiega parę gwiazd z okresem 10 lat, czyli trochę mniej, niż wynosi okres obiegu Jowisza dookoła Słońca.
Ten niewidoczny towarzysz w układzie NSVS 14256825 wydaje się mieć masę 14,75 razy większą niż Jowisz – ustalono to z dokładności lepszą niż 1 proc.
Tak spora masa obiektu oznacza, że należy on do kategorii tzw. brązowych karłów, a nie do planet. Tym samym polsko-turecki zespół badawczy poddał w wątpliwość wcześniejsze doniesienia o odkryciu jednej lub dwóch planet typu jowiszowego w układzie NSVS 14256825.
Brązowe karły to obiekty o masach pośrednich pomiędzy planetami a gwiazdami. Czasami są określane jako „nieudane gwiazdy”, bowiem mają masę pozwalającą na syntezę w ich wnętrzach deuteru w hel, ale zbyt małą, aby nastąpiły reakcje syntezy wodoru w hel, co jest podstawowym źródłem energii w gwiazdach. Przyjmuje się, że brązowe karły mają masy od 14 do 80 mas Jowisza.
Układ NSVS 14256825 obserwowany jest od 17 lat, przy czym polsko-turecki zespół prowadzi jego obserwacje od 2009 roku. Do tego celu wykorzystywanych jest pięć teleskopów, w tym – w Polsce. Są to: teleskop o średnicy 50 cm należący do Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, teleskop 60 cm będący własnością Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Pedagogicznego z Krakowa na Suhorze, 1 m turecki teleskop w TUBITAK National Observatory, 60 cm turecki teleskop należący do Adiyaman University Observatory oraz 1,3 m grecki teleskop ze Skinakas Astronomical Observatory na Krecie.
W skład polskiej części zespołu badawczego wchodzą: prof. Krzysztof Goździewski z Centrum Astronomii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, dr Agnieszka Słowikowska, dr Krzysztof Krzeszowski, inż. Michał Żejmo – z Instytutu Astronomii Uniwersytetu Zielonogórskiego, prof. Staszek Zoła, dr Dorota Kozieł-Wierzbowska, Bartłomiej Dębski – z Obserwatorium Astronomicznego UJ w Krakowie oraz dr Waldemar Ogłoza i Marek Dróżdż z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Pedagogicznego na Suhorze. Turecka cześć zespołu to: dr Ilham Nasiroglu i Huseyin Er z Uniwersytetu Ataturka w Erzurum oraz Nazli Karaman z Uniwersytetu Adiyaman.
Wyniki badań przedstawiono w artykule, który ukaże się w amerykańskim czasopiśmie naukowym „Astrophysical Journal”.
Badacze liczą na to, że uda im sie odkryć jeszcze inne brązowe karły lub planety. Prowadzą obecnie obserwacje ponad 20 innych układów gwiazd, w których mogą występować tego typu obiekty.
Źródło: PAP – Nauka w Polsce
